Op 31 oktober 2024 stelde de gemeenteraad van Meierijstad de begroting voor het jaar 2025 vast. 

Namens PvdA-GroenLinks Meierijstad deed fractievoorzitter Kwafo Acquaah Arhin de algemene beschouwingen. Dat is een betoog waarin een fractie belangrijke punten meegeeft aan het bestuur van de gemeenten voor het komende jaar en de jaren erna. Gekoppeld aan de begroting voor het komende jaar. 

Tekort
De komende jaren worden voor Meierijstad belangrijk. We kijken, net als vele andere gemeenten, aan tegen een structureel tekort vanaf 2016 omdat het Rijk de gemeenten kort op de Rijksbijdrage: we komen straks € 7 miljoen tekort op een begroting van iets meer dan € 300 miljoen (2,3%). 

Belangrijke onderwerpen
Wij hebben tijdens de begrotingsbehandeling (dat moet in 6 minuten…) even in het kort de volgende onderwerpen aan de orde gesteld die voor ons erg belangrijk zijn:

• Betaalbaar en goed wonen voor iedereen
• Omgevingsplan: waar we alles in opnemen wat we belangrijk vinden
• Natuur en duurzaamheid: energiebesparing en duurzame opwek, luchtkwaliteit (waaronder de negatieve gevolgen van houtstook) en de waterkwaliteit
• Sociaal Domein: dat willen we minimaal op het huidige niveau houden. Inwoners met een laag inkomen ondersteunen en dat schuldenproblematiek aanpakken. En van cultuur kunnen blijven genieten

Reacties en vragen
Op de inbreng van Kwafo (zie hierna) kwamen ook reacties en toelichtingen die goed zijn om hier te noemen: 

• Op 19 december wordt de raad geïnformeerd over de vorderingen rondom de Omgevingswet. De wethouder verwacht dat we de deadline van 2028 gaan halen;
• Het college werkt aan de mogelijkheden om bij nieuwbouw houtstook niet meer mogelijk te maken (geen rookkanalen). De werkwijze in Utrecht (stook verbieden bij code rood voor luchtkwaliteit) wordt niet gevolgd, omdat de handhaving daarvan niet mogelijk is;
• Eind november is er een Symposium over biobased bouwen. Uitdaging ligt om de markt te overtuigen biobased bouwen niet duurder hoeft te zijn dan bouwen met beton en staal;
• De onderbouwing van de provincie rondom de keuzes voor opties rondom de N279 zal in november beschikbaar komen. Daar wordt op gewacht om een goede motie te kunnen formuleren (in samenwerking met het CDA) die de wethouder kan helpen in het gesprek met de provincie;
• Wat betreft onze vragen rondom de mogelijkheid om ‘ongezonde’ reclames te weren, werd gezegd dat in het gezondheidsbeleid nu eerst gericht wordt op gezonde scholen en gezonde sportkantines, JOGG Aanpak voor kinderen. 

Hieronder volgt de tekst die Kwafo uitsprak tijdens de Algemene Beschouwingen: 

Algemene beschouwingen PvdA-GroenLinks Meierijstad

Ik ben trots op hoe wij in Meierijstad politiek bedrijven. We hebben soms stekelige discussies, maar altijd met respect en op de inhoud. Moties en amendementen vinden steun bij zowel coalitie- als oppositiepartijen. 

Wij zijn ook blij dat verschillende moties en amendementen goed zijn opgepakt, zoals de motie over de uiteindelijk – niet zo – “Spaanse straatnamen” en het amendement op de bomenverordening dat het vellen van grote bomen voorkomt. Maar vergeet ook niet de motie van de ‘nietjes van Arie’.  

Maar genoeg teruggekeken, we kijken nu vooruit. PvdA-GroenLinks ziet een goede begroting voor 2025 maar maakt zich druk voor de jaren daarna met structurele tekorten vanaf 2026. Daarom willen we graag een aantal belangrijke punten benadrukken en vragen stellen aan het college. 

Wonen 
Eén van onze belangrijkste speerpunten is en blijft betaalbaar en goed wonen voor iedereen in Meierijstad. We zijn blij met de geplande woningbouwprojecten, dat betekent een flinke inbreiding in ál onze kernen, maar de druk op de woningmarkt blijft toenemen en daar maken wij ons zorgen om. Zeker omdat we nog geen gemeentelijke toekomstvisie hebben en we niet goed weten welke ontwikkelingen we waar willen realiseren. Wij blijven ons in ieder geval inzetten voor de stimulering van betaalbare woningbouw. Zowel binnen, als buiten de bebouwde kom.  

Buiten de bebouwde kom zien we vrijkomende agrarische bebouwing, waar meer dan eens grote kavels worden gerealiseerd. Hier moet meer aandacht komen voor kleinere kavels of woningen. Want hoewel het formeel mag – zoals de antwoorden op onze vragen laten zien – gebeurt het naar ons idee te weinig en is het argument ‘woningen in het buitengebied zijn eigenlijk onwenselijk’ niet heel sterk. Immers, we hebben nog geen visie waar dat in staat. Maar ook als er binnen de kernen wordt gebouwd moeten we ons misschien afvragen of het niet eens tijd is om de hoogte in te gaan. In een kern als Veghel zou dat prima kunnen.  

Omgevingsplan 

Ook willen we aandacht vragen voor het omgevingsplan. Onze fractie maakt zich hier zorgen over. We hebben eerder aangegeven dat het streven om in 2028 een permanent omgevingsplan te hebben, ambitieus is. Onze vraag aan de wethouder is dan ook of dat nog steeds haalbaar is? En wanneer kunnen we concrete resultaten zien? Het document moet immers richting geven aan de keuzes die we voor de toekomst moeten maken.  

Natuur en duurzaamheid 

Als PvdA-GroenLinks Meierijstad hechten we veel waarde aan natuur en duurzaamheid. Het tegengaan van klimaatverandering is een topprioriteit. Energiebesparing en duurzame opwek spelen hier een belangrijke rol in. Vorig jaar benadrukte we al hoe belangrijk het is dat we zon op dak versnellen en we zijn dan ook blij met de investeringen in zonnepanelen op gemeentelijk vastgoed en de versnelde vervanging van openbare verlichting. Zo geven we het goede voorbeeld. Ook zijn we blij dat we met een open vizier kijken hoe we in Meierijstad het beste onze energieopgave kunnen behalen. 

Het is daarnaast mooi om te zien dat we flink wat bomen gaan aanplanten. Dat is ook nodig, want de natuur staat flink onder druk én op veel plekken moeten bomen plaats maken voor nieuwe ontwikkelingen. De eerdergenoemde woningbouwopgave neemt veel ruimte in beslag.  

Daarnaast zien we dat het lastig is om onze luchtkwaliteit en waterkwaliteit op peil te houden. Vraag aan de wethouder: verwacht u dat we de KRW-doelen – Kaderrichtlijn water – in 2027 gaan halen? En we nemen deel aan het Schone Lucht Akkoord, maar is het niet gek dat nieuwe woningen die energie- of bijna energieneutraal zijn, nog steeds gebruik kunnen maken van een hout- of pelletkachel? We hebben hier vorig jaar ook al vragen over gesteld en vragen de wethouder dan ook of hij sneller kan zorgen dat die kachels er niet meer komen, of moet hier een motie voor aan te pas komen? En wethouder, waarom bouwen we nog steeds woningen van staal, beton en bakstenen terwijl we voor hetzelfde geld circulaire woningen kunnen bouwen die CO2 opslaan? 

Sociaal domein 

Naast de natuur staat ook het sociaal domein onder druk. De toenemende vraag naar zorg en ondersteuning, met name in de jeugdzorg, vraagt om extra aandacht en middelen. Wij staan ervoor dat programma’s gericht op het social domein zoals jeugdzorg, schuldhulpverlening en ondersteuning van kwetsbare groepen, voldoende middelen krijgen. Als we moeten ombuigen, gaan we als het aan ons ligt niet bezuinigen op preventie en houden we de lange termijn in het oog.  

We vragen de wethouder dan ook of bijvoorbeeld reclames voor ongezond eten en gokreclames nog wel passen in onze openbare omgeving? 

Ook vinden we het belangrijk dat de gemeente inwoners met een laag inkomen ondersteunt en dat schuldenproblematiek effectief wordt aangepakt. We zijn blij met de verdere ontwikkeling van een platform Armoede Meierijstad.  

Daarnaast moet iedereen mee kunnen doen en van kunst en cultuur kunnen genieten. Het is goed om alert te blijven nu het kabinet wil bezuinigen op kunst en cultuur. Gelukkig hebben we recent een goede nota kunst en cultuur vastgesteld. 

Financiën 

Maar dan de olifant in de kamer, onze financiële positie. Die is nu nog prima, maar vanaf 2026 worden tekorten verwacht. Wij roepen het college op om stevige druk te zetten op het Rijk om over de brug te komen. Gebeurt dat niet, dan gaat dit de burger raken. We zullen hoe dan ook volgend jaar verantwoorde keuzes moeten maken om de financiën op orde te houden, zonder te bezuinigen op essentiële voorzieningen. We zijn dan ook benieuwd naar het ombuigingsvoorstel van het college en hoe we als raad beslissen om de financiële tekorten in de toekomst op te vangen. Het uitstellen van grote nieuwe investeringen kan helpen. College, wat betekent dit voor bijvoorbeeld plannen als het Omnipark, het openluchtbad of voor het oplossen van de verkeersproblematiek rond de N279. 

Tot slot, 

PvdA-GroenLinks Meierijstad gelooft in een samenleving waar iedereen meetelt en kansen krijgt. Laten we hier niet op beknibbelen en zorgen dat iedereen de mogelijkheid houdt om mee te doen.